16 czerwca 2014, godz. 10:14. To ważna data w historii CeLiID. To data rozpoczęcia pracy nad pierwszym e-podręcznikiem w ramach Open AGH e-podręczniki. Szybka kalkulacja pokazuje, że wielkimi krokami zbliżamy się do okrągłej 10 rocznicy e-podręczników.
Dekada. To 120 miesięcy, 43 800 dni. Robi wrażenie. W 10 lat można dużo osiągnąć, można także zakończyć projekty i zacząć nowe. W CeLiID pewne rzeczy są jednak niezmienne. Kiedy w 2013 roku podjęliśmy się wyzwania stworzenia e-podręczników akademickich, mieliśmy ich wizję, plany na rozwój i ambicje do działania. Dekadę później nic się nie zmieniło. Jesteśmy my. Są z nami e-podręczniki. Są też autorzy i autorki. Możemy ogłosić sukces 🙂
Open AGH e-Podręczniki to baza recenzowanych e-podręczników, autorstwa dydaktyków i dydaktyczek AGH. Jako jedyna uczelnia w Polsce dostarczamy treści cyfrowe w sposób ciągły, systemowy, zupełnie bez opłat i dla wszystkich.
Znając fakty i liczby, zastanówmy się w czym tkwi sedno sukcesu i dlaczego udało nam się osiągnąć takie efekty.
1. SYSTEMOWOŚĆ i STABILNOŚĆ
Ujęcie e-podręczników jako elementu strategii AGH jest wyrazem systemowego wsparcia dla ich rozwoju. Projekt wpisuje się w realizację celu strategicznego Uczelni jakim jest doskonalenie jakości kształcenia.
Finansowe wsparcie e-podręczników było ujęte w budżecie uczelni od samego początku projektu. Decyzja Władz stworzyła optymalne warunki do pracy i planowania – zarówno w aspekcie pisania treści, zarządzania tym procesem, jak i prac deweloperskich (utrzymanie i stały rozwój platformy publikacyjnej). Równolegle do wsparcia Uczelni, jako CeLiID pozyskiwaliśmy granty na pisanie e-podręczników. W ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 zostało opublikowanych 8 tytułów.
Wszystko to zagwarantowało stabilność i ciągłość trwania e-podręczników. Autorzy i autorki mają pewność, że napisane przez nich treści nie znikną w przyszłości, po zakończeniu finansowania projektu ze źródeł zewnętrznych. Ma to niestety miejsce w części inicjatyw nakierowanych na tworzenie otwartych treści, które nie są kontynuowane lub są usuwane po zakończeniu finansowania projektowego.
2. EKOSYSTEM
W momencie precyzowania wizji e-podręczników AGH, poczyniliśmy założenie, że ma to być projekt włączający, w który może zaangażować się cała społeczność uczelni. Ten swoisty ekosystem oddaje wielopodmiotowość otwartych e-podręczników. Współtworzą go dydaktycy i dydaktyczni, doktoranci/ki, osoby studiujące, pracownicy i pracowniczki biblioteki, Władze uczelni, sama uczenia jako struktura oraz personel projektu. Osoby prowadzące zajęcia są autorami i redaktorami treści. Osoby studiujące piszą prace licencjackie i magisterskie rozwijające platformę redakcyjną (w sumie 7 zrealizowanych prac między 2017-2023). Bibliotekarze konsultowali projekt metadanych. Władze uczelni są również autorami e-podręczników. Stają się zatem ambasadorami otwartości w AGH (3 tytuły z fizyki i 2 z geologii), dając tym wyraz poparcia dla idei Otwartych Zasobów Edukacyjnych.
3. DOCENIENIE
Z badań Doświadczeń Dydaktyków w roku akademickim 2022/23 wynika, że osoby pracujące w AGH bardzo potrzebują różnych form doceniania wykonywanej przez nich pracy. Badani dydaktycy i dydaktyczki czują się doceniani za pracę dydaktyczną przez studentów i studentki (73% respondentów), natomiast odwrotna sytuacja dotyczy wydziału oraz uczelni – na tym poziomie czują się niedocenieni (odpowiednio 32% i 23%).
Z tego powodu zadbaliśmy, aby formy doceniania za e-podręczniki były bardzo konkretne. Dołożyliśmy starań, aby podręczniki liczyły się do dorobku naukowego autorów i autorek. Podręczniki są recenzowane (2 recenzje poza AGH). Mają ISBN. Dzięki temu są traktowane jako monografie i są punktowane (80 pkt).
Po drugie, nasi dydaktycy dołączają wykaz napisanych e-podręczników podczas okresowej oceny pracy dydaktycznej oraz jako podstawa do wystąpienia o nagrodę dydaktyczną w ramach programu Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza.
Po trzecie, nie bez znaczenia jest fakt, że autorzy i autorki otrzymują także wynagrodzenie za opracowanie e-podręcznika, co stanowi formalne docenienie ze strony Uczelni.
4. NOWOCZESNOŚĆ
Główną grupą docelową e-podręczników są osoby studiujące i uczące się. Pracując nad założeniami i planami na rozwój projektu, analizujemy dane zastane na temat potrzeb pokolenia Z. Z badań przeprowadzonych Infuture Institute (Natalia Hatalska “Gen Z: Jak rozumieć dziś generację jutra” 2019) wynika, że osoby studiujące są cyfrowymi rezydentami. 26% badanych z pokolenia Z deklaruje, że świat cyfrowy i fizyczny stanowią dla nich jedną rzeczywistość. Innymi słowy, jeśli czegoś nie ma online to nie istnieje.
W związku z tym zdecydowaliśmy się na odwrócony model publikowania. E-podręczniki są “digital born”. Od początku tworzone i publikowane online na autorskiej platformie opartej o Overleafa i system zarządzania treścią Symphony. Zapewniamy eksport do różnych formatów. Głównie do PDF do druku, ale także do formatów mobilnych i otwartych do edycji.
Odwrócona strategia publikowania skraca czas publikacji e-podręczników. Dzięki temu osoby studiujące jeszcze w swoim cyklu studiowania, otrzymują produkt aktualny i odpowiadający na ich potrzeby.
5. OTWARTOŚĆ
Niezmiennym założeniem e-podręczników Open AGH jest ich otwartość. W praktyce polega ona na nieograniczonym publicznym dostępie do treści dla wszystkich dzięki licencji Creative Commons BY-SA.
Otwartość ma duży wpływ na widoczność e-podręczników i samych autorów i autorek. Dzięki wybranej licencji CC treści są łatwo wyszukiwalne. Twórcy cyfrowych podręczników bardzo to doceniają ponieważ zależy im na dotarciu z treściami do szerokiego grona odbiorców. Odwrócony model publikowania i otwartości sprawia, że e-podręczniki nie są ograniczone do druku w niskim nakładzie egzemplarzy, który szybko może się wyczerpać i nie być wznawiany.
Autorzy i autorki decydując się na publikację e-podręcznika na licencji CC, wykazują także swoją otwartość na społeczne recenzowanie. Osoby korzystające zgłaszają do CeLiID sugestie poprawek. Są one konsultowane z autorami i autorkami, a następnie wprowadzane na bieżąco. Dzięki temu e-podręczniki są stale doskonalone i podlegają cyklicznemu procesowi recenzji.
Zapraszamy do korzystania z zasobów Open AGH e-Podręczniki. Wraz z nowym rokiem akademickim planujemy publikację kolejnych nowości. Stay tuned 🙂
