30. grudnia w Bibliotece Narodowej w Warszawie odbyły się obchody Dnia Domeny Publicznej. Każdego roku 1. stycznia do domeny publicznej przechodzą dzieła twórców, od których śmierci upłynęło 70 lat. Wygasają wtedy autorskie prawa majątkowe i dzieła stają się własności publiczną. Oznacza to, że każdy z nas ma prawo do wykorzystania dorobku naszych poprzedników w dowolnym celu. Już nie tylko dostęp i odbiór, komentowanie i recenzowanie, ale możliwość kopiowania, rozpowszechniania, tłumaczenia, przerabiania twórczości innych bez konieczności pytania o pozwolenie i ryzyka naruszania prawa. Jarosław Lipszyc, przewodniczący prezydium Koalicji Otwartej Edukacji, zapytany czemu domena publiczna jest tak ważna dla rozwoju kultury, wyjaśnia, że obowiązujące prawo autorskie zamraża możliwość korzystania z zasobów kultury. Oferuje bardzo limitowany dostęp do dzieła (w zasadzie jest to bierny odbiór). Nie daje żadnego prawa do dalszego wykorzystania, podczas gdy w społeczeństwie informacyjnym, aktywne interakcje z istniejącym dorobkiem są kluczowym warunkiem rozwoju.
Na płaszczyźnie edukacyjnej działa instytucja dozwolonego użytku (przy okazji: Światowy Dzień Dozwolonego Użytku przypada w tym roku na 12 stycznia). W Polsce zapisy ustawy o prawie autorskim z 1994 r. gwarantują instytucjom edukacyjnym wykorzystywanie istniejących materiałów (drobne utwory w całości, fragmenty większych dzieł) na cele dydaktyczne. Jednak co pozornie otwiera możliwości dla edukacji, jest często niejasne i trudne do zinterpretowania. Trudności może sprawiać nie tylko określenie wielkości dzieła, ale także sposób i przestrzeń wykorzystania. Gurell, Connelly i Wiley w jednym z artykułów w EBIB-ie argumentują, że zasady dozwolonego użytku chronią nauczycieli wykorzystujących gotowe materiały w klasie. Jakakolwiek forma dzielenia się materiałami edukacyjnymi opracowanymi na cele zajęć realizowanych w murach szkoły, rodzi problemy. Z czego przestrzeń cyfrowa największe. Zasada dozwolonego użytku nie dotyczy udostępniania materiałów edukacyjnych on-line. Pewnym rozwiązaniem jest umieszczanie treści na platformie edukacyjnej (np. Moodle, Claroline, .lrn). Ma to na celu ograniczenie odbioru treści do określonej liczby uczących się (podobnie jak w klasie szkolnej/na sali wykładowej). Jednak, z drugiej strony jest to limitowanie dostępu do materiałów, którymi nauczyciele mogliby podzielić się szerzej, ze wszystkimi zainteresowanymi.
Na tle zarysowanych problemów, funkcjonowanie domeny publicznej otwiera nowe możliwości dla edukacji. Wprawdzie tylko dla dzieł autorów, od których śmierci upłynęło 70 lat. Jednak prawo do bezskrępowanego wykorzystania dzieł na dowolnym polu eksploatacji, to jasne zasady wykorzystania. Wielokrotnie na prowadzonych warsztatach lub szkoleniach, nauczyciele pytają o kwestie prawa autorskiego i ich swobodę działania podczas budowania kursów e-learningowych lub projektowania aktywności dla uczniów. W przypadku dzieł z domeny publicznej, ta swoboda jest nieograniczona, a stopień wykorzystania zasobów zależy od pomysłowości. Przykładem działania, który wykorzystuje w dużym stopniu wolne lektury jest projekt Fundacji Nowoczesna Polska ‘Rymy Pętle Rytmy’. Uczniowie w miejsce standardowego omawiania lektur szkolnych, będą mieć okazję na twórczą pracę z jej tekstem. W efekcie projektu ma powstać katalog wolnych zasobów dźwiękowych, dostępny na wolnej licencji (CC BY).
Ponieważ korzystanie z zasobów domeny publicznej nie może być w żaden sposób limitowane, nowo-powstałe dzieła (adaptacje, przeróbki, ect.) powinny być udostępniane na wolnych zasadach. Domena publiczna jest zatem początkiem drogi w kierunku rozwoju dobrych praktyk.
Pełna lista twórców, których prace są w domenie publicznej od 1 stycznia 2010 roku znajduje się na Wikipedii.
Following my investigation, billions of persons on our planet get the personal loans at well known banks. Hence, there’s a good possibility to get a consolidation loan in all countries.