Czyli komunikacja ze studentami według Rafała Kłeczka 

 

Lubisz pracować ze studentami?  

Praca wykładowcy jest ciekawym i bardzo złożonym zajęciem. Z jednej strony mamy dziedzinę, którą się zajmujemy i doskonalimy, wierząc w to, że jako nauczyciele akademiccy jesteśmy wystarczająco kompetentni, aby ową wiedzę przekazywać dalej, z drugiej zaś strony znajduje się nasz odbiorca – student, oczekujący od nas takiego przekazu, dzięki któremu owa wiedza, umiejętności czy inspiracja powinna umożliwić mu dalszy rozwój.  

Jak postrzegasz sam proces uczenia się?  

Naukę można postrzegać jako sport długodystansowy.  Nasi sportowcy/studenci posiadają różny potencjał. Jedni, ci szczególnie uzdolnieni, to medaliści olimpijscy z ogromnymi możliwościami zarówno w swojej dziedzinie jak i umiejętnościami interpersonalnymi.  W takiej sytuacji rola wykładowcy polega raczej na nieprzeszkadzaniu i inspirowaniu do samodzielnego rozwoju studenta. Natomiast zdecydowaną większość sportowców tworzą studenci „rzemieślnicy”, mający szansę i możliwości, aby zostać „mistrzami Polski” jeśli trafią na mądrych i kompetentnych trenerów/wykładowców potrafiących wspierać ich rozwój w dziedzinie wiedzy, warsztatu i co bardzo ważne, systematyczności oraz motywacji do ciągłego rozwoju. 

Dlaczego studenci nie angażują się w proces kształcenia? 

Wszystko kryje się w sposobie przekazu i formie komunikacji. Czasami wszystko dzieje się „samo”, student jest zaangażowany, aktywny, szybko pojmuje zagadnienie, które jest przedmiotem naszego wykładu, jest chętny do interakcji i sam zgłasza się do zaproponowanych projektów. 

Tyle na temat marzeń każdego wykładowcy 🙂 Niestety dużo częściej napotykamy na szereg barier, które mimo zaangażowania i nakładu pracy, sprawiają, że proces uczenia się nie przebiega tak, jak byśmy sobie tego życzyli. 

Jak można wspierać proces uczenia się oraz motywację studenta?  

Po pierwsze należałoby sobie zadać pytanie kim jest nasz student i jakie formy przekazu trafią akurat do niego. Metody pracy warto dostosować do naszego odbiorcy, a nie na siłę naginać studenta do sztywno ustalonej formy. 

Specyfiką rzeczywistości młodych ludzi jest rozbudowany sposób komunikacji zarówno w świecie realnym jak i wirtualnym. Wykorzystajmy ten potencjał i, planując nasze zajęcia, pozwólmy im uczyć się od siebie, współpracować, razem szukać odpowiedzi na pytania na przykład poprzez udział we wspólnych projektach, dyskusjach nad rzeczywistym problemem. Student powinien mieć odwagę zapytać, spróbować, nawet za cenę popełnienia błędu. Przecież wszyscy najszybciej i najskuteczniej uczymy się na własnych błędach.  

Niebagatelną rolę w procesie uczenia się odgrywają również emocje i sposób wzajemnej komunikacji bez strachu o niemiłe konsekwencje. Zainteresowany, zainspirowany student jest gotowy na wiele większy wysiłek i aktywniejszy udział w zajęciach niż jego znudzony, zdemotywowany, ziewający i scrollujący ukradkiem telefon kolega. 

Jakie są skuteczne metody wspierania komunikacji ze studentem? 

Po pierwsze budowanie zaufania poprzez kontakt wzrokowy, przyjazną mimikę i mowę ciała. 

Kolejnym sprawdzonym sposobem są odwołania do siebie i swoich doświadczeń. Pokazanie siebie jako zwykłego człowieka zmagającego się z trudnościami, czerpiącego satysfakcję z osiągania celów i pełnego kompetencji w wykładanej dziedzinie budzą zaufanie u studenta. Także postawa pełna zaangażowania, motywacji i ciekawości udziela się studentom. Dla nich jest to bardzo wartościowe jeżeli widzą w swoim nauczycielu autorytet, wzór do naśladowania i inspirację do osobistego rozwoju.  

Każdorazowo dobrze jest pokazać sens danej aktywności, aby student wiedział, po co to robi i do czego to ma w efekcie końcowym doprowadzić.  

Takie działania i otwarta postawa wykładowcy skracają dystans, tworzą bezpieczną atmosferę i budują zaufanie z zachowaniem wzajemnego szacunku.  

A my wykładowcy osiągamy swój cel: student pyta i …. uczy się sam, uczy się od nas, od innych. Jest to dużo bardziej efektywne niż jeżeli uczy się na pamięć z książek i stresuje, że czegoś nie rozumie, a boi się zapytać.  

Jakie elementy wykładu wspierają ciekawość i utrzymanie uwagi studenta? 

Przed wykładem należałoby zadać sobie kilka pytań: 

• Co chcę przekazać? 
• Co mój student ma zrozumieć, z czym wyjść z tego wykładu? 
• Kim jest mój student, czy posiada już jakąś wiedzę, doświadczenia w danej dziedzinie? 
• Jeśli tak, dobrze byłoby się do nich odnieść w lekkiej niezobowiązującej formie zanim zajmiemy się nowym materiałem.   

• Pamiętajmy, że wykład to nie konferencja, tutaj student jest podmiotem i to on ma zrozumieć ten temat a naszym zadaniem jest wspieranie jego rozwoju. 

Wykład to pewnego rodzaju spektakl, gdzie wykładowca powinien na bieżąco reagować na sytuację w sali. Jeśli widzimy niezrozumienie, wytłumaczmy coś inaczej, może prościej, może przy pomocy jakiegoś innego przykładu. Jeśli studenci się nudzą, zmieniamy formę, zastosujmy jakieś pomoce interaktywne, może przydatne będzie jakieś pytanie kontrolne, ankieta czy quiz sprawdzające poziom zrozumienia, wykonane przy pomocy narzędzi interaktywnych takich jak mentimeter, albo kahoot! Studenci udzielają odpowiedzi przy pomocy własnych telefonów, a wyniki dostępne są od razu, bez konieczności większego zaangażowania wykładowcy.  W takiej sytuacji student jest automatycznie angażowany w przebieg zajęć i z ciekawością patrzy na pojawiające się wyniki na ekranie w sali zajęciowej. Z racji anonimowości i osobistej dostępności narzędzia, wszyscy chętnie udzielają odpowiedzi.  

Czy są jakieś sprawdzone sposoby, czy triki na pobudzenie znudzonych studentów? 

Oczywiście można stosować szybkie triki w stylu pobudzenia obu półkul przez np. podpisanie się do góry nogami, stosowanie kotwic pamięciowych, czyli skojarzenie jakiegoś faktu z dobrze znanym przedmiotem/czasem/osobą, przez które lepiej zapamiętuje się materiał itd. Jest ich bardzo wiele i warto ich używać, bo jak wiemy (też z własnego doświadczenia) uwaga studenta nie jest stała. Stąd warto stosować triki, które pomogą studentom się zresetować i skupić uwagę na nowo.  

 

 

dr inż. Rafał Kłeczek

Pracownik Katedry Metrologii i Elektroniki, WEAIiIB. Jego tematyka badawcza obejmuje projektowanie wielokanałowych układów scalonych do odczytu półprzewodnikowych matryc wykrywających promieniowanie jonizujące. Prowadzi zajęcia z zakresu elektroniki analogowej dla studentów kierunków: Mikroelektronika w Technice i Medycynie oraz Inżyniera Biomedyczna.

 

 

 

 

* Artykuł opublikowany 16 maja 2022