Wraz z inauguracją roku akademickiego 2014/2015 wykładowcy, studenci AGH i innych uczelni, a także nauczyciele, uczniowie i każda osoba ucząca się, mogą korzystać z otwartych e-podręczników akademickich. Portal Open AGH e-podręczniki to nowa inicjatywa AGH, oferująca dostęp do wysokiej jakości, recenzowanych treści, które budowane zgodnie z Syllabusem AGH, mogą być doskonałym wsparciem procesu dydaktycznego. Od ponad czterech lat Akademia Górniczo-Hutnicza podejmuje działania prowadzące do otwarcia zasobów edukacyjnych Uczelni. W styczniu 2010 r. zostało uruchomione Open AGH – pierwsze w kraju repozytorium Otwartych Zasobów Edukacyjnych (OZE) na poziomie akademickim. Open AGH e-podręczniki stanowi kontynuację tych prac. Celem było opracowanie otwartych e-podręczników akademickich oraz platformy do redagowania, publikacji i dzielenia się nimi.
Wykorzystanie Otwartych Zasobów Edukacyjnych przez nauczycieli akademickich AGH – wyniki badania
Przed przystąpieniem do projektowania założeń funkcjonalnych realizujących idee otwartości, zdecydowano się przeprowadzić badania ankietowe wśród społeczności akademickiej AGH (czerwiec 2013). Badania miały na celu zdiagnozowanie poziomu wiedzy na temat Otwartych Zasobów Edukacyjnych oraz ich wykorzystania w pracy dydaktycznej. Na adresy elektroniczne 2 682 nauczycieli akademickich wysłano list przewodni, rodzaj zaproszenia od Prorektora ds. Kształcenia do udziału w badaniu. W rezultacie otrzymano wypełnione ankiety od 25% nauczycieli (663 osoby) i ich odpowiedzi były przedmiotem analizy. Rezultaty przeprowadzonego badania oraz wnioski dla założeń otwartych e-podręczników AGH ilustruje infografika.
Respondenci zostali zapytani w pierwszej kolejności o znajomość idei i praktyki oraz o osobiste doświadczenia związane z Otwartymi Zasobami Edukacyjnym (OZE). Aż 81% badanych wie czym są OZE i zna przykłady konkretnych baz z takimi zasobami. Nauczycieli akademickich zapytano także o znajomość repozytorium otwartych zasobów edukacyjnych rozwijanych w AGH. 40% badanych zna repozytorium Open AGH, a tylko 4% respondentów deklaruje, że korzysta z materiałów do celów dydaktycznych. Wśród respondentów 13% to autorzy OZE (87 osób), którzy publikują swoje zasoby dydaktyczne w sieci na otwartych zasadach. Jest to grupa potencjalnych prekursorów otwartości w AGH, którzy swoją postawą mogą promować tworzenie i korzystanie z otwartych e-podręczników w społeczności. Jednocześnie tylko 2% badanych deklaruje, że publikowało własne materiały w ramach OZE rozwijanych w AGH.
Wśród respondentów wiele niejasności budziła kwestia interpretacji warunków stosowanej dotychczas licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach, na jakiej publikowane były OZE rozwijane w AGH. 63% badanych deklaruje trudności w interpretacji warunków tej licencji. Na podstawie wyraźnie zarysowanej tendencji, zdecydowaliśmy, że otwarte e-podręczniki będą publikowane na licencji bardziej otwartej, która jednocześnie gwarantuje proste zasady ich wykorzystania.
Wyniki przeprowadzonej ankiety pokazują, że respondenci dostrzegają potencjał jakościowy OZE, co było kluczowym aspektem prowadzonych badań. 67% nauczycieli akademickich uważa, że wykorzystanie OZE wpłynie pozytywnie na jakość przygotowywanych materiałów dydaktycznych oraz poziom merytoryczny prowadzonych zajęć, a publikowanie własnych materiałów na otwartych warunkach zwiększy widoczność ich pracy dydaktycznej. Na podstawie wyników opracowane zostały założenia otwartych e-podręczników AGH, tak aby zagwarantować wysoką jakość otwartych e-podręczników, rozumianą jako dostosowanie ich formy i zakresu do potrzeb pracowników i studentów uczelni technicznych.
Założenia otwartych e-podręczników AGH
Modułowość e-podręczników
E-podręczniki mają budowę modułową – składają się z małych cegiełek wiedzy, które można dowolnie łączyć w większe całości. W praktyce oznacza to, że e-podręczniki mogą być budowane z dostępnych modułów przez każdego użytkownika – wykładowcę, studenta, nauczyciela, ucznia, i dostosowane do interesującego go zakresu. Jakość opracowywanych przez AGH e-podręczników gwarantuje proces ich recenzji i korekty redakcyjnej.
Platforma do tworzenia i publikacji e-podręczników
W projekcie, obok e-podręczników, została opracowana platforma do tworzenia treści modułów wyposażona w mechanizm recenzji i korekty. Platforma umożliwia układanie modułów w ścieżki programowe czyli tworzenie e-podręczników wg syllabusów wydziałowych AGH lub preferencji własnych użytkowników (np. wg przedmiotów z oferty dydaktycznej innych uczelni w Polsce).
Elastyczność korzystania
Aby ułatwić korzystanie z materiałów, e-podręczniki i moduły można pobrać w kilku formatach: PDF, DjVu, ePub, MOBI, AZW3 (na komputery, tablety, smartfony i czytniki). Treści są udostępnione do pobrania także w otwartych formatach ODT i LaTeX, dzięki czemu każdy może dokonać ich adaptacji.
Dostęp
Z e-podręczników AGH może korzystać każdy bez potrzeby rejestracji i logowania. Treści zostały przygotowane zgodnie ze standardami dostępności określonymi w Web Content Accessibility Guidelines, dzięki czemu są przystosowane do potrzeb osób ze specjalnymi potrzebami. Prawa autorskie E-podręczniki są udostępnione na jednej z najbardziej otwartych licencji – Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Oznacza to, że każdy użytkownik ma prawo do ich kopiowania w całości lub fragmentach, rozpowszechniania i dokonywania zmian, pod warunkiem dotrzymania zasad tej licencji (wskazania pracowników AGH jako autorów oraz udostępniania zmodyfikowanych treści na tej samej licencji co oryginał).
Pierwsze pilotażowe e-podręczniki z fizyki i matematyki dla inżynierów obejmą swoim zakresem całość materiałów z obydwu przedmiotów wykładanych na wszystkich wydziałach AGH (pokryją syllabusy wszystkich wydziałów w zakresie tych przedmiotów). Na dzień 1.10.2014 r. dostępne są moduły z fizyki pokrywające pierwszy semestr podstawowego rocznego kursu z fizyki.
Zapraszamy do korzystania i testowania otwartych e-podręczników AGH.
Open AGH e-podręczniki – szkolenia
Aby poznać możliwości wykorzystania e-podręczników w pracy dydaktycznej zapraszamy pracowników naukowo-dydaktycznych na dwa listopadowe szkolenia z Open AGH e-podręczników. Więcej informacji i zapisy tutaj.
