Kwiecień jak co roku był obfity w konferencje. Tym razem, zaraz po zakończeniu V konferencji eTEE, wyruszyliśmy w roli uczestników do kraju tulipanów, rowerów i wiatraków, aby przez 3 dni uczyć się, inspirować i dzielić swoim doświadczeniem podczas międzynarodowego corocznego spotkania praktyków i badaczy otwartej edukacji czyli konferencji Open Education Global. W edycji 2018 wzięło udział ponad 350 uczestników reprezentujących 45 krajów, odbyło się ponad 160 prezentacji w formie wystąpień, action labów, warsztatów czy panelów dyskusyjnych. Była to jak dotąd największa konferencja. Po raz trzeci odbyła się w Europie (po Lubljanie w 2014 i Krakowie w 2016). W tym roku miała miejsce w Technical University of Delft (TU Delft), profilowo bardzo zbliżonej do naszej uczelni. W 2017 r. nie dotarliśmy na konferencję do Cape Town, więc tym bardziej TU Delft przyciągał nas magnetycznie i nie rozczarował nas ani trochę!
“Otwarte” dla wszystkich
Tematem przewodnim konferencji była transformacja edukacji poprzez otwarte praktyki i temat ten był obecny we wszystkich trzech wystąpieniach plenarnych. Frank Zimmer z berlińskiej fundacji Kiron Open Higher Education przedstawił osobisty, a przez to inspirujący wykład na temat edukacji uchodźców i wykorzystania w tym procesie otwartych treści oraz szans jakie daje. Z rozmów kuluarowych można było dowiedzieć się, że dotknięcie tematu uchodźców i ich kształcenia nadało ton dla trzech dni konferencji, stawiając otwartą edukację i otwarte zasoby w roli narzędzi transformujących edukację.
Erin McKiernan z University in Mexico opowiadała w jaki sposób łączyć wykorzystanie otwartych danych, otwartą naukę z otwartą edukacją. Jak widać nie tylko w Europie można zaobserowować rozdział otwartej nauki i edukacji zarówno w obszarze polityk, jaki i projektów czy działań. Głównym przesłaniem Erin było pokazanie w jaki sposób nauczyciele akademicy, będąc jednocześnie naukowcami, mogą czerpać z obu tych obszarów otwartości i dlaczego jest to szczególnie istotne podczas pracy ze studentami wywodzącymi się z obszarów o niskim dochodzie.
Trzeciego dnia z ogromną przyjemnością wysłuchaliśmy prezentacji Annemies Broekgaarden z Rijksmuseum na temat różnych inicjatyw edukacyjnych w obszarze sztuki, kultury i historii Holandii. Realizacja tych programów nie byłaby możliwa bez otwarcia kolekcji Rijksmuseum i uwolnienia zasobów do domeny publicznej. Nie można nie wspomnieć o RijksStudio, które bazuje na zasobach muzelanych dostępnych na Creative Commons. Ich hasłem przewodnim jest “Use our art to create new art“. Na stronie można tworzyć własne kolekcje, pobrać zasoby w najwyższej rozdzielczości i kreatywnie je wykorzystać, a następnie zgłosić swoją pracę do konkursu – 10 najlepszych prac nagrodzonych w 2017 r. można obejrzeć tutaj (polecam!). Inny przykład to Snapguide czyli aplikacja-przewodnik po Muzeum, gdzie popularni wśród holenderskich nastolatków YouTuberzy i YouTuberki wcielają się w rolę przewodników po wystawach. W podejściu Rijksmuseum zachwyca przede wszystkim to, że starają się nadać sztuce i historii lekki wymiar, dzięki czemu są w stanie dotrzeć do swoich odbiorców w bardzo różnych grupach wiekowych. Zdigitalizowana kolekcja dostępna w domenie publicznej otworzyła bardzo szerokie możliwości ponownego wykorzystania sztuki, gdzie jedynym ograniczeniem może okazać się ludzka kreatywność.
Nagrania z wystąpień plenarnych można obejrzeć na stronie konferecji.
Perspektywa studentów
Znaczna ilość wsytąpień dotyczyła postrzegania otwartych zasobów, głównie podręczników, przez studentów. Prezentowane badania, w dużej mierze jakościowe, pokazywały różne aspekty korzystania z cyfrowych treści z perspektywy studentów. CeL AGH dobrze wpisał się w tę ścieżkę, prezentując wyniki przeprowadzonego badania ankietowego, w którym pytaliśmy studentów o przydatność otwartych e-podręczników Open AGH. Na dniach napiszemy o tym więcej na blogu.
Dużo mówiło się o włączaniu studentów do akcji promujących otwarte e-podręczniki w roli ambasadorów otwarości. Założenie było takie, że studenci znający OZE są w stanie szybciej przekonać nauczycieli do korzystania z takich treści. Podczas jednej z sesji warsztatowych uczestniczka podzieliła się dość kontrowersyjnym pomysłem na mailing od studentów do profesorów, w którym studenci pytali dlaczego kadra nauczycielska rekomendowała zakup podręcznika, kiedy była dostępna jego cyfrowa, otwarta i bezpłatna wersja. Oczywiście to czy dane podejście się sprawdzi i przyniesie zamierzony efekt jest sprawą kultury organizacji, ale pomysł na włączanie studentów w promocję i podnoszenie świadomości wśród akademików jest na pewno warty rozważenia.
Inspiracją do tego może być otwarty e-podręcznik A Guide to Making Open Textbooks with Students od Rebus Community, który przyda się wszystkim tym, którzy chcą zaanagażować studentów do tworzenia otwartych podręczników i otwartych zasobów oraz pomysł Natalii Miller na opracowanie kampanii promującej OZE w College of Canyons. Krótki tekst na ten temat można przeczytać tutaj, a tutaj odejrzeć stronę programu. Zarówno e-podręcznik, jak i kampania otrzymały nagrodę Open Education Awards for Excellence wręczoną podczas konferencji.
Streszczenia wszystkich wystąpień zostały opublikowane w formie materiałów konferencyjnych w repozytorium TU Delft na licencji CC BY.
Przypadek TU Delft | Holandia
Ponad 10 lat temu TU Delft zdecydowało się na politykę otwartości i wpisało ją na stałe w swoje inicjatwy edukacyjne. Dziś imponują statystykami – 1.5 million osób odwiedziło TU Delft OpenCourseWare, a MOOCi oferowane przez TU Delft także są otwarte dla wszystkich zainteresoanych.
W marcu tego roku przeprowadzili 8-godzinny sprint pisania otwartego e-podręcznika. Był to eksperyment, podczas którego grupa 26-ściu nauczycieli akademickich pracowała na platformie PressBook nad zawartością podręcznika. Podczas warsztatów zrobili wprowadzenie w zasady otwartości, zapewnili także wsparcie techniczne i prawe, tak, aby autorzy mogli skoncentrować całą uwagę na pisaniu treści. W rezultacie warsztatów powstał zarys podręcznika, nad którym pracę kontunuuje do teraz 75% uczestników sprintu. Dla organizatorów była to natomiast okazja, aby poznać nastawienie do e-podręczników (bardzo pozytywne) i świadomosć na temat prawa autorskiego (wciąż niewystaczająca). Na bazie tych doświadczeń TU Delft planuje zbudować społeczność wokół e-podręczników, dzięki której świadomość nt. OZE i kwestii prawnych będzie rosnąć.
Działania na poziomie policy
W Holandia ruszył program, którego celem jest opracowanie i wdrożenie narodowej polityki otwartych Otwartych Zasobów Edukacyjnych w szkołach wyższych w całym kraju. Program jest realizowany przez organizację SURF i jest odpowiedzią na plany holenderskiej minister edukacji, która zapowiedziała, że do 2025 r. wszyscy nauczyciele akademiccy udostępnią swoje materiały dydaktyczne na otwartych zasadach, tak aby można było z nich wzajemnie korzystać. Ambasadorzy OZE mają jeszcze dużo pracy do wykonania na poziomie świadomości OZE i argumentacji, że dzielenie się nie oznacza utraty zasobu ponieważ nierzadko można usłyszeć opinie społeczności akademickiej na temat nacisków ze strony instytucji, aby zasoby były publikowane jako otwarte. Opis w j. angielskim można znaleźć tutaj.
Joint Research Centre (JRC) działające przy Komisji Europejskiej w ostatnich latach przeprowadziło szereg badań jakościowych i ilościowych, których celem była diagnoza otwartej edukcji w Europie oraz rekomendacja kierunków rozwoju. Polecamy szczególnie OpenCases: Case Studies on Openness in Education, nie tylko dlatego, że jest tam opisane Open AGH e-podręczniki ;-), ale z racji na ciekawe studia przypadków innych uniwersytetów w Europe, raport Opening Up Education czy stosunkowo nową rzecz Blockchain in education.
UNESCO od 2016 r. pracuje nad rekomendacjami rozwijania Otwartych Zasobów Edukacyjnych. Podczas kongresu OER w Lubljanie General Conference UNESCO zaakceptowała szkic rekomendacji. Aktualnie trwają prace nad szkicem rekomendacji, w które można włączyć się do 1 czerwca. Na listopad 2018 r. planowana jest akcepracja tekstu.
Otwarte “perełki”
Jak co roku, zostały wręczone Open Education Awards for Excellence. W kategorii otwartej innowacji została wyróżnona OER World Map. To doskonałe narzędzie, które zbiera i wizualizuje dane z całego świata dotyczące osób, wydarzeń i projektów otwartościowych, publikacji, aplikacji wspierających otwartą edukację. Pod każdym wpisem znajduje się krótki opis wraz z linkiem do źródła. Znakomita rzecz dla wszystkich poszukujących informacji na temat otwartości w edukacji.
W ramach tygodniowego booksprintu realizowanego przez German National Library of Science and Technology w ramach programu Foster, powstał otwarty podręcznik na temat otwartej nauki dla trenerów otwartej nauki. Przydatny materiał nie tylko z teorią, ale także z przykładowymi ćwiczeniami na warsztaty.
2019?
3 dni konferencji okazały się być szalenie inspirujące. Na zakończenie słowa refleksji od Roberta Schuwera (OEG programm chair) oraz podsumowanie konferencji od strony organizatora z TU Delft – Willema van Valkenburg.
Zwyczajowo gospodarza kolejnej edycji ogłaszano podczas konferencji. Z niematematycznych obliczeń wynika, że teraz kolej na Amerykę, ale miejsce Open Education Global 2019 nadal pozostaje tajemnicą – konkurs na oragnizację jest wciąż otwarty.
