Problem-Based Learning

Problem-Based Learning (PBL)

Problem-Based Learning jest jedną z metod kształcenia polegającą na skonfrontowaniu studentów z konkretnymi sytuacjami problemowymi związanymi z ich przyszłym życiem zawodowym oraz społecznym, przy jednoczesnym poszerzaniu i zdobywaniu nowej wiedzy.

Do czego przydatny jest PBL?

PBL pomaga studentowi w :

zdobywaniu praktycznych umiejętności potrzebnych do rozwiązania danego problemu,
trenowaniu samodzielnego myślenia i kreatywności,
rozwijaniu kompetencji społecznych, pokonywania trudności, delegowania zadań, odpowiedzialności za wykonaną pracę,
celowym poszerzaniu wiedzy w konkretnej dziedzinie,
formułowaniu własnych pytań, analizie i krytycznym podejściu do poznawanych treści,
szukaniu odpowiedzi i rozwiązań do stawianych problemów,
doskonaleniu umiejętności wyszukiwania i przetwarzania informacji oraz łączenia wiedzy z rozwiązaniem zadań,
nauce podejmowania decyzji i wyciągania wniosków oraz bezpośredniego ponoszenia konsekwencji podejmowanych decyzji,
doskonaleniu umiejętności pracy w zespole, otwartości na pomysły innych uczestników projektu, terminowości i odpowiedzialności za powierzone zadania,
rozwijaniu umiejętności argumentacji,
wykorzystywaniu nowoczesnych narzędzi do prac projektowych i przedstawiania wyników pracy oraz wystąpień publicznych,
uczeniu się efektywnej pracy angażującej różne zmysły, ponieważ materiał może być prezentowany w formie tekstów, obrazów, materiałów audio i wideo, które odpowiadają różnym preferencjom uczenia się.

Student ma możliwość indywidualnego podejścia do danego problemu/ zadania oraz wypracowania własnej, skutecznej ścieżki i sposobu do jego rozwiązania, które następnie prezentuje w grupie i konfrontuje ze stanowiskiem uczestników projektu. Poprzez konieczność pracy w grupie doskonali kompetencje miękkie potrzebne do pracy w zespole, umiejętność argumentacji, zawierania kompromisów oraz umiejętności dochodzenia do konsensusu. W procesie pracy nad projektem bazującym na PBL można również nabyć umiejętności związane z planowaniem samodzielnej pracy, skoncentrowanej na konkretnym zagadnieniu.

PBL stawia wykładowcę w roli:

mentora / tutora wspierającego aktywności studentów,
eksperta nadzorującego pracę nad projektem przy jednoczesnym pozostawieniu uczestnikom projektu pola do samodzielnych poszukiwań oraz innowacyjnych rozwiązań.

Poprzez współpracę z grupami roboczymi, składającymi się z kilku osób, wykładowca ma możliwość indywidualnego podejścia do poszczególnych uczestników projektu, wspierając ich działania i poszukiwania. Aktywność wykładowcy polega przygotowaniu tematów i wstępnych materiałów do projektu, a w trakcie trwania prac na motywowaniu, wskazaniu możliwości, pola do rozwoju oraz jeśli to konieczne zachęcania do wyrównania ewentualnych deficytów. Dzięki wiedzy eksperckiej wykładowca ma możliwość przewidywania ewentualnych trudności, a jako autorytet służy pomocą, gdy zaistnieje taka potrzeba.

PBL daje wykładowcy szansę na zrezygnowanie z frontalnego sposobu prowadzenia zajęć ex cathedra. Umożliwia rozwój pasji i zainteresowań zarówno studentom jak i wykładowcy. Sprawia że dydaktyka łączy się z pracą badawczą i przez to staje się ponownie ciekawa i przystępna dla obu stron. Metoda PBL rozwija pasje oraz pokazuje bezpośrednie przełożenie nabytej wiedzy i umiejętności na efekty projektu.

Czas przebiegu pracy nad projektem PBL

W zależności od rodzaju projektu całość ma formę kilku spotkań najczęściej przez czas trwania całego semestru lub w postaci bloków tematycznych jako część seminariów kursów czy praktyk.

Plusy i minusy, czyli co na to studenci i wykładowcy?

PBL wspomaga łączenie aktualnie posiadanej wiedzy z nowo poznaną.
PBL charakteryzuje wysoki poziom motywacji uczestników projektu.
Poprzez rozwiązywanie konkretnych problemów student może nabyć dodatkowe umiejętności fachowe oraz miękkie, cenione przez pracodawców i przydatne w życiu zawodowym. Ponadto zyskuje perspektywę i rozeznanie jak przyszła praca może wyglądać w rzeczywistości.
Poprzez używanie i przetwarzanie wiedzy student dokładniej poznaje materiał i lepiej go zapamiętuje.
Powodzenie wykonania całości projektu wymaga dużego zaangażowania ze strony wszystkich uczestników, dlatego dobrze sprawdza się dla studentów zaangażowanych, potrafiących pracować, planować pracę w dużej mierze samodzielnie.
Duże znaczenie ma również nawiązywanie ciekawych znajomości, poznanie różnych preferencji uczenia się i podejścia do rozwiązania zadania/problemu.

Przygotowanie i przeprowadzenie całości procesu jest na początku bardziej wymagające niż tradycyjny wykład lub ćwiczenia. Może też z początku zajmować więcej czasu.
Dla osób mniej zaangażowanych, mniej doświadczonych lub zmotywowanych niejednoznaczność, złożoność czy brak sztywnych, jasno wytyczonych reguł rozwiązania zadania może powodować problemy lub konflikty w grupie.
Trudnością może być na początku niejednorodność w wiedzy bazowej studentów.
Studenci mogą mieć poczucie, że mimo tego, że pracują więcej i bardziej się angażują, tak naprawdę uczą się mniej i pozyskują mniej informacji niż ucząc się w sposób tradycyjny. Jednak badania przeprowadzone na podstawie kursów PBL nie potwierdzają takiego podejścia. Ponadto inne korzyści wynikające z tej metody takie jak umiejętność praktycznego wykorzystywania wiedzy czy umiejętności miękkie rekompensują ewentualną mniejszą ilość teoretycznie poznanego materiału.

Dobry problem do projektu PBL posiada pewne cechy charakterystyczne :

złożoność,
wielopoziomowość,
realizm– umożliwia studentom zmierzenie się z rzeczywistymi zadaniami, które mogą napotkać w swojej dalszej karierze naukowej lub zawodowej,
stwarzanie możliwość rozwijania zainteresowań, nakierowania studentów do poznania i pogłębienia wiedzy dodatkowej związanej z aktualnie przerabianym materiałem,
uświadamianie, że może istnieć więcej niż jedno dobre rozwiązanie,
wspieranie procesu analizy i syntezy.