Wykład

W dwóch słowach

Wykład to najbardziej powszechna na uczelniach metoda podawcza, polegająca na transmisji wiedzy od nauczyciela do studenta. Jest to wiedza w jej naukowym ujęciu, w postaci ciągłej, usystematyzowanej wypowiedzi. Treści wykładu dobierane są w taki sposób, by możliwie wyczerpywały całość dorobku naukowego z danego zakresu. Wiadomości organizowane są w ustalony porządek logiczny, przekazywane w dokładnych i ścisłych sformułowaniach, w terminologii właściwej danej nauce.

Metoda wykładu (lub wykładowa) zakłada niesymetryczną komunikację, w której odgrywasz dominującą rolę. Od osób studiujących wymaga koncentracji uwagi na przekazie, zapamiętywania i przyswajania treści, dostrzegania związków i zależności. Wykład jest metodą nauczania o niskiej efektywności. Nie pobudza aktywności poznawczej osób studiujących, charakteryzuje ją niewielki wskaźnik recepcji (wg różnych źródeł między 20 a 50%). Uczestniczenie w wykładzie wymaga od słuchaczy dużego wysiłku i znacznej dojrzałości umysłowej. Jego efektywność można zwiększyć przez wiązanie treści z doświadczeniem, podawanie przykładów lub analogii bliskich codzienności. Wskazane jest zachęcanie słuchaczy do prowadzenia notatek, ponieważ wzrasta wtedy ich skupienie na treści wywodu. Również krótkie aktywności w parach czy małych grupach mogą pomóc w wiązaniu wykładanej teorii z praktyką oraz w wyjaśnianiu wątpliwości. Innym sposobem na zwiększenie efektywności w zakresie realizacji celów wykładu jest wykorzystanie elementów wizualnych, takich jak schematy, ilustracje procesu lub graficzne wizualizacje danych.

Celem wykładu jest przekazanie dużego zasobu wiedzy teoretycznej oraz przyswojenie tej wiedzy przez osoby uczące się. Na wiedzę teoretyczną mogą składać się: opis złożonych zjawisk, wydarzeń i procesów, związków i zależności między nimi, podkreślający powiązania o charakterze przyczynowo-skutkowym, ale też twierdzenia, założenia konkretnej teorii, klasyfikacje. Natomiast przez przyswojenie wiedzy rozumie się jej zapamiętanie, zrozumienie oraz dostrzeganie powiązań między teorią z praktyką.

Wykład konwencjonalny składa się z trzech części:

1) Wprowadzającej, zawierającej informacje o celu, temacie i tezach wykładu, wiążącej bieżący temat ze znanymi już wiadomościami.

2) Głównej, będącej rozwinięciem tematu z wyodrębnieniem podstawowych myśli i głównej tezy, którą udowadniasz.

3) Podsumowującej, w której zbierasz wnioski i podkreślasz najważniejsze myśli wywodu.

Metoda wykładu wspiera kształcenie kompetencji związanych z odpowiedzialnością i samodzielnością w zdobywaniu wiedzy – koncentrację uwagi na temacie oraz umiejętność prowadzenia notatek, u słuchaczy aktywizuje myślenie abstrakcyjne. Ponadto pomaga zapoznać się z terminologią właściwą dla danej dziedziny wiedzy i przyswoić sobie specyficzne pojęcia, zwroty, sformułowania dla niej charakterystyczne.

Do jakich form zajęć pasuje?

Metoda oczywiście najlepiej sprawdza się na zajęciach wykładowych, na których pracuje się równocześnie z dużą grupą w większych salach. Wygodne są sale audytoryjne z dobrym nagłośnieniem i widocznością tablicy oraz ekranu. Nie jest to jednak wymóg konieczny. Równie udane mogą być zajęcia wykorzystujące metodę wykładu, odbywające się w plenerze, pod warunkiem zapewnienia dobrej słyszalności.

Przykład

Na wykładzie z Technik wytwarzania osoby studiujące zapoznają się z tematem: Stalownia. Prowadzisz wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej. Wprowadzenie zawiera odniesienie do poprzedniego tematu zajęć oraz umiejscowienie bieżącego zagadnienia w procesie wytwarzania stali (grafika obrazująca cały proces). Następnie studenci oglądają krótki filmik pokazujący stalownię. W części głównej wykładu pokazujesz schemat stalowni, omawiając kolejne etapy procesu wytwarzania stali w tym zakładzie. Odnosisz się do wcześniejszej ilustracji filmowej. Podajesz też przykłady polskich zakładów. Ostatnim punktem głównej części wykładu jest nawiązanie do życia codziennego. Angażujesz osoby studiujące i pytasz o wszystkie pomysły na wykorzystanie stali (opcjonalnie z wykorzystaniem Mentimetera). Zbierasz odpowiedzi i omawiasz je prezentując ilustracje na slajdzie. W podsumowaniu zbierasz najważniejsze punkty wykładu i weryfikujesz zdobytą wiedzę przeprowadzając krótki test rozwiązywany w parach (tradycyjnie na kartce, na platformie UPeL lub z wykorzystaniem aplikacji Kahoot).