Debata oksfordzka

W dwóch słowach

Debata oksfordzka jest szczególnym przypadkiem dyskusji o uroczystym charakterze. Przebiega według schematu: rozpoczęcie, debata spierających się stron, głos publiczności, podsumowanie, głosowanie. Ściśle określone zasady muszą być przestrzegane przez cały czas trwania debaty.

Debata toczy się wokół postawionej tezy pomiędzy dwoma drużynami – jej zwolenników i oponentów. Teza podawana jest uczestnikom debaty z wyprzedzeniem czasowym (ok. tygodniowym) i musi być sformułowana jako jasne stwierdzenie do potwierdzenia lub obalenia.

Tuż przed debatą na forum publicznym drużyny losują stosunek, jaki będą reprezentować względem tezy – broniący (drużyna propozycji) lub obalający (drużyna opozycji).

Drużyny składają się z czterech osób. Każda z nich odgrywa inną rolę – pierwsza precyzuje pojęcia w tezie i przedstawia stanowisko grupy (początek argumentowania), druga argumentuje, trzecia poddaje krytyce punkt widzenia drużyny przeciwnej, czwarta podsumowuje argumenty opozycji i propozycji. Kolejni przedstawiciele drużyn przedstawiają swoje kwestie naprzemiennie w 5-cio minutowych wystąpieniach.

Debata oksfordzka odbywa się przy udziale marszałka i sekretarza – zajmują oni widoczne miejsce na sali obrad.

Ważnym elementem debaty oksfordzkiej są kryteria oceny – od nich zależy czy debata zakończy się dla drużyn poczuciem równych zasad oraz sprawiedliwym wskazaniem zwycięzców.

Metoda angażuje osoby uczące się w pozyskiwanie informacji, zgłębianie wiedzy oraz rozwijanie umiejętności związanych z wystąpieniami publicznymi, kulturą słowa i sztuką dyskusji.

Do jakich form zajęć pasuje?

Przykład

Przykład 1.

Przebieg debaty oksfordzkiej na ćwiczeniach do kursu Filozofia Kultury.

Autorka przykładu: Jowita Guja, WH AGH

Lekturą zadaną na zajęcia jest fragment książki niemieckiego filozofa Ludwiga Feuerbacha O istocie religii.

1. Teza

Zajęcia rozpoczynają się od wyłonienia tezy debaty, która w tym wypadku będzie nawiązywała do zadanego tekstu. W niektórych debatach teza wyłaniana jest w wyniku głosowania publiczności, w tym wypadku jednak zostaje podana przez prowadzącą zajęcia. Brzmi ona “Religia jest alienacją podmiotu”.

Jest to jedna z głównych myśli dziewiętnastowiecznego tekstu Feuerbacha, którego treść jest co prawda porywająca, ale forma nieszczególnie przystępna dla współczesnego odbiorcy. Uczyniona przedmiotem debaty, teza Feuerbacha zyskuje jednak nowe, świeże brzmienie.

2. Podział ról

Teza jest już znana, uczestnicy zajęć nie wiedzą jednak w jakiej roli wystąpią. Myślą więc o tezie rozważąjąc zarówno argumenty za nią, jak i przeciwko. Tymczasem dokonuje się podział ról. Losowanie wyłania dwie drużyny dyskutantów, moderatora i jury. Reszta studentów i studentek pełni funkcję “kibiców”. Na kolejnych zajęciach role się odwrócą, to wśród nich w pierwszej kolejności dokona się losowanie ról aktywnych.

Gdy strony zostają wyłonione, każdej z nich daje się kilka minut czasu na omówienie strategii.

3. Przebieg debaty

W klasycznej debacie po każdej stronie występuje czterech Mówców, wypowiadającej się w ściśle ustalonym porządku. Debatą kieruje Marszałek udzielający głosu na zmianę przedstawicielom obydwu stron a nad dyscypliną czasową czuwa Sekretarz. Każdemu Mówcy przysługuje 5 minut, nie mogą oni sobie nawzajem przerywać i wchodzić w słowo. Pomóc członkowi własnej drużyny można tylko w ramach własnej wypowiedzi w momencie, gdy nadejdzie na nią kolej. Przebieg debaty jest więc w dużej mierze nieprzewidywalny, drużyna wspólnie opracowała strategię, ale poszczególni zawodnicy muszą wykazać się elastycznością i błyskotliwością pamiętając jednocześnie, że drużyna straci punkty za każdy “chwyt poniżej pasa” jak argument ad personam, wypowiedź obraźliwa czy agresywna. W debacie na temat tezy Feuerbacha bardzo łatwo do tego doprowadzić np. nazywając oponenta “naiwniakiem” (przykład autentyczny).

4. Ocena i dyskusja

Pojedynek drużyn ocenia zarówno Jury jak i publiczność. Sędziowie posługują się formularzem oceny wpisując punkty za takie elementy debaty jak struktura wypowiedzi (0-3), komunikacja werbalna (0-4), komunikacja niewerbalna (0-3), spójność drużyny (0-5), definiowanie linii sporu (0-5), siła argumentacji (0-10), siła kontrargumentacji (0-10). Punkty ujemne można otrzymać za argumenty ad personam (-2-8), -przeszkadzanie oponentom np. rozmową czy niestosownym zachowaniem (-2), przekroczenie limitu czasu (-1). Publiczność opowiada się za wybraną stroną przez podniesienie rąk.

Ważnym elementem zajęć dydaktycznych, na których przeprowadzona jest debata jest jednak także wspólna dyskusja moderowana już przez prowadzącego zajęcia, na której omawiamy poszczególne argumenty, które padły w debacie.

W debacie dotyczącej tezy Feuerbacha zwyciężyła drużyna Propozycji. Pomimo tego, że członkowie drużyny osobiście raczej nie zgadzali się z niemieckim filozofem, stworzyli bardzo przekonującą strategię argumentacyjną i bronili jego tezy z energią i charyzmą najlepszych adwokatów.

Wariant zdalny

Chociaż debata oksfordzka zaprojektowana została jako uroczyste wydarzenie odbywające się na żywo, to w okresie, w którym zajęcia dydaktyczne prowadzone były w trybie zdalnym spełniła rolę efektywnego narzędzia mobilizującego studentów do udziału w dyskusji. Szczególnie przydatna okazała się w pierwszych tygodniach pandemii, w których prowadzenie zajęć w trybie live było utrudnione. W miejsce dyskusji na żywo zastosowano systemu czatów i forum dyskusyjnych dostępnych na platformie moodle (patrz ilustracja).