Dyskusja

W dwóch słowach

Istotą dyskusji jest dialog, który sprzyja i zachęca osoby uczące się do aktywnego uczestnictwa, głębszego zaangażowania i aktywnego słuchania. W rezultacie pozwala im lepiej zrozumieć zagadnienia i problemy, dostrzec różne perspektywy i konteksty. W wielu podziałach metod dydaktycznych dyskusja zaliczana jest do grupy metod problemowych.

Dyskusja to inaczej wymiana myśli i poglądów na dany temat, wspólne poszukiwanie zrozumienia zagadnień, rozwiązania problemów, wypracowania rekomendacji i/lub uzgodnienie przeciwstawnych stanowisk na dany temat.

Umożliwia osobom studiującym zgłębianie tematyki, lepsze i głębsze rozumienie zagadnień, problemów czy rozwiązań oraz wgląd w różne konteksty. Daje szerszą perspektywę – możliwość przeglądu różnych stylów myślenia i różnych modeli podejścia do omawianego tematu/problemu.

Dyskusja przebiega w trzech etapach:

W ramach wprowadzenia nauczyciel zapoznaje studentów z przedmiotem i celem dyskusji. Rolą nauczyciela na tym etapie jest właściwe i zrozumiałe sformułowanie problemu do dyskusji, dokładne wyjaśnienie potrzebnych definicji, przypomnienie lub uzupełnienie wiedzy, a także określenie ram czasowych dyskusji. Nie do przecenienia jest tutaj umiejętność stworzenia przez nauczyciela bezpiecznej i otwartej przestrzeni – takiej, w której pobudzi studentów do myślenia i ośmieli do formułowania własnych wypowiedzi.

W kolejnym etapie – dyskusji właściwej – następuje formułowanie stanowisk i stwierdzeń uczestników dyskusji, prezentowanie rozwiązań problemów, krytyka wypowiedzi oponentów i obrona własnych stanowisk. W zależności od przyjętych wstępnie zasad nauczyciel w trakcie dyskusji właściwej może pełnić rolę mentora, eksperta, wyłącznie organizatora dyskusji, ale także współuczestnika.

Ostatnim etapem dyskusji jest podsumowanie wyników i zaprezentowanie rezultatów dyskusji. Warto w tym momencie zwrócić uwagę studentów na nowo zdobyte informacje i wnioski. Rolą nauczyciela na tym etapie jest usystematyzowanie zdobytych informacji według określonych kryteriów, przekazanie informacji zwrotnych osobom uczestniczącym w dyskusji, dokonanie podsumowania i oceny dyskusji, ale również poszczególnych jej wątków. Ocenie można poddać również sam przebieg dyskusji w kontekście pracy grupowej (ocena zaangażowania studentów, współpracy, stylu komunikacji etc.)

Osoby studiujące w trakcie dyskusji nabywają umiejętności przekazywania kwestii najistotniejszych w sposób lapidarny, przekonywujący, zrozumiały i ciekawy. Obserwacja wypowiedzi pozostałych uczestników dyskusji wpływa na kształtowanie umiejętności uważnego i aktywnego słuchania, rozumienia argumentów drugiej strony, oddzielania faktów od opinii, stereotypów czy emocji, krytycznego i refleksyjnego myślenia.

Do jakich form zajęć pasuje?

Dyskusja jest uniwersalną metodą – może odbywać się w trakcie różnych zajęć dydaktycznych: seminariów, laboratoriów, ćwiczeń czy nawet wykładów.

Najlepiej sprawdzi się po wykładzie, na seminarium inżynierskim/magisterskim lub na zajęciach projektowych.

Przykład

Scenariusz dyskusji polemicznej
(przykład zaczerpnięty z publikacji Jolanty Święchowicz: Propozycje ćwiczeń)

Etap 1: PRZYGOTOWANIE

Ustalenie tematu dyskusji np. Czy zbiornik retencyjny na Rabie w Dobczycach powinien zostać udostępniony do celów rekreacyjnych?
Temat musi być podany studentom minimum tydzień przed planowanym przeprowadzeniem dyskusji, tak aby studenci mogli się do niej przygotować
Nauczyciel dzieli studentów na dwie grupy:

grupę popierającą opcję ZA
grupę popierającą opcję PRZECIW

Przydziela konkretne osoby do ww. grup.

W grupie osób popierających opcję ZA nauczyciel wskazuje studentom role jakie będą przyjmować w trakcie dyskusji. Studenci będą wcielać się w osoby, reprezentujące instytucje, organizacje, firmy, którym zależy na przeforsowaniu konkretnych rozwiązań – np. burmistrz Dobczyc, burmistrz Myślenic, wójtowie gmin, na których terenie leży zbiornik, przedstawiciel Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, Przedstawiciel Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, przedstawiciel Państwowego Związku Wędkarskiego, przedstawiciel inicjatywy „Tak dla Zalewu Dobczyckiego”
W grupie osób popierających opcję PRZECIW nauczyciel wskazuje studentom role jakie będą przyjmować w trakcie dyskusji. Studenci będą wcielać się w osoby, reprezentujące instytucje, organizacje, firmy, którym zależy na ochronie naturalnego środowiska – np. dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, reprezentant Stacji Naukowej IGiGP UJ w Gaiku-Brzezowej, przedstawiciel Zakładu Uzdatniania Wody „Raba” w Dobczycach.
Studenci znają swoje role i pracują w swoich grupach nad przygotowaniem swoich wypowiedzi, argumentów, które w ramach swoich ról przedstawią w trakcie dyskusji.
W trakcie przygotowania mogą kontaktować się z nauczycielem w celu skonsultowania wybranych kwestii. Nie mogą natomiast konsultować się ze studentami grupy oponentów.
Studenci przygotowują argumenty na poparcie swojego stanowiska, starają się również przewidzieć argumentację oponentów i przygotowują kontrargumentację. Dodatkowo przygotowują pytania, jakie chcieliby zadać grupie przeciwnej w trakcie dyskusji.

Etap 2: DYSKUSJA

Nauczyciel wita uczestników dyskusji i po krótkim wprowadzeniu przedstawia temat, cel dyskusji oraz zasady obowiązujące w trakcie dyskusji.
Następnie udziela kolejnym studentom głosu – studenci przedstawiają się (prezentują swoje role), swoje stanowiska i opinie.
Studenci dyskutują wszystkie przedstawione stanowiska i opinie oraz przedstawiają swoje propozycje rozwiązań.

Etap 3: PODSUMOWANIE I OCENA DYSKUSJI

Nauczyciel dokonuje merytorycznego podsumowania dyskusji.
W następnym kroku następuje przejście do podsumowania przebiegu dyskusji. Studenci kolejno oceniają przebieg dyskusji oraz wystąpienia poszczególnych studentów – oceniają wartość merytoryczną wypowiedzi, argumentację oraz kulturę wypowiedzi
Nauczyciel i studenci dokonują dodatkowo oceny strategii przyjętej przez grupy – ocena dotyczy współpracy i wspierania się uczestników jednej opcji w celu osiągnięcia korzystnego dla siebie rozwiązania.