Opracowanie: Zarzecka-Napierała Magdalena, Anna Chyła
W dwóch słowach
Informacja zwrotna to sposób przekazywania uwag, komentarzy i obserwacji do zachowania lub rezultatów pracy, takich jak np. projekt, zadanie, ćwiczenie czy praca dyplomowa. Może mieć formę rozmowy lub wypowiedzi pisemnej. Feedback wskazuje mocne strony podjętych działań oraz obszary wymagające poprawy. Nie jest oceną punktową (np. liczba) lecz stanowi element oceny kształtującej, rozwojowej.
Feedback polega na wyrażeniu obserwacji, opinii, sugestii lub rekomendacji w stosunku do działania lub osiągnięć danej osoby. Może być udzielany przez osoby prowadzące zajęcia, osoby studiujące, przełożonych, współpracowników, trenerów, mentorów lub inne osoby związane z daną sytuacją. Informację zwrotną przekazujemy w różnych kontekstach, takich jak praca zawodowa, nauka, trening, relacje interpersonalne itp. Może odnosić się do różnych aspektów: jakości i rezultatów pracy, umiejętności, komunikacji, liderowania, współpracy itp.
W kontekście metody dydaktycznej interesuje nas informacja zwrotna osoby prowadzącej zajęcia przekazywany osobom studiującym, który może też przybierać postać oceny rówieśniczej lub samooceny (ang. self-assesment). Informacja zwrotna może pojawiać się w różnych sytuacjach edukacyjnych, jak np. przy sprawdzaniu wiedzy, realizacji konkretnych, indywidualnych lub grupowych zadań czy projektów, przy wykorzystaniu elementów grywalizacji oraz przy pisaniu pracy dyplomowej.
Celem informacji zwrotnej w sytuacji dydaktycznej jest określenie: na jakim etapie jest osoba studiująca, na jakim powinna być i w jaki sposób może go osiągnąć. Feedback jest sposobem wsparcia w procesie uczenia się, pomaga w planowaniu i wzmacnia poczucie sprawstwa u osób studiujących. Ma ogromne znaczenie w budowaniu motywacji i zaangażowania.
Feedback konstruktywny, inaczej mówiąc – uczący, wyraźnie odnosi się do konkretnej sytuacji/zachowania/faktu, może wyrażać reakcje uczuciowe, ale przede wszystkim zawiera precyzyjnie określone oczekiwania. Bez względu na wybrany model udzielania informacji zwrotnej odpowiada ona na pytania: gdzie jestem? gdzie powinienem być? jak tam dojść? Opiera się na dobrych intencjach, jego celem jest wspieranie rozwoju i skuteczniejsze działanie.
Formułowanie uczącego feedbacku nie jest proste. Pomocne mogą być różne modele udzielania informacji zwrotnej, które kształtują nawyk budowania jej w określony sposób.
Modele, na które warto zwrócić uwagę to np.:
- kanapka informacyjna (informacja pozytywna, krytyka/informacja negatywna, informacja pozytywna),
- FUKO (Fakty, Uczucia, Konsekwencje, Oczekiwania),
- SBI (S – situation, B – behaviour, I – impact),
- TAG (Tell – powiedz jedną rzecz, która Ci się spodobała, Ask – zadaj jedno pytanie, Give suggestion – zasugeruj rozwój na przyszłość).
Wśród kompetencji trenowanych u osób studiujących będą skuteczna komunikacja oraz umiejętność odnoszenia się do faktów, zamiast opinii i sądów. Udzielając uczącej informacji zwrotnej modelujemy prawidłowe wzorce. Możemy się do nich odwoływać, kierując osoby studiujące w stronę wzajemnego oceniania lub samooceny.
Praca z informacją zwrotną to nie tylko jej formułowanie, ale też odbieranie. Usłyszenie informacji zwrotnej, która nie jest liczbą czy jednym słowem – dobrze lub źle, pozwala na głębszą refleksję. Osoba studiująca przyjmując informację zwrotną, zwłaszcza zawierającą element negatywny, rozwija swoją inteligencję emocjonalną, co pozwoli lepiej radzić sobie z reakcją obronną na krytykę. Przyjmowanie informacji zwrotnej ma wpływ na budowanie otwartej postawy, ale też akceptację siebie, włącznie z niedoskonałościami. Przez feedback możesz wskazać obszary działania, sposobu bycia czy realizacji zadań, z których przez osoby studiujące nie zdają sobie sprawy. Możesz też odkryć przed nimi nieuświadomione talenty lub szczególne predyspozycje w jakimś obszarze. Taki dialog niesie ze sobą ogromny potencjał rozwoju osobistego i samoświadomości.
Do jakich form zajęć pasuje?
Feedback sprawdzi się na ćwiczeniach, seminariach, zajęciach projektowych lub laboratoriach w odniesieniu do konkretnych prac wykonanych przez osoby studiujące. Zaplanuj udzielanie jej na różnych etapach pracy. Wtedy drobna korekta może pomóc w osiągnięciu lepszego efektu końcowego pracy.
Przykład
Osoby studiujące podsumowują swoją pracę w kole naukowym w postaci sprawozdania z dotychczasowej działalności. Podczas spotkania podsumowującego przedstawiamy wybrany model udzielania informacji zwrotnej i prosimy o udzielenie informacji zwrotnej nam, jako opiekunom koła, w formie pisemnej, wykorzystując aplikację MS Teams i program Forms.
Następnie prowadzący odczytuje i zapisuje, co było dobre w jego pracy i jakie elementy wymagają poprawy. Jest to moment na dopytanie, wyjaśnienie informacji, które dostał i odniesienie się do nich.
Następnie prosi studentów, aby napisali feedback swoim kolegom i koleżankom, na kartkach. Każda osoba pisze w nagłówku swoje imię, nazwisko, przekazuje kartkę kolejnej osobie, która pisze 1 pozytywną rzecz o tej osobie zaginając kartkę tak, by wypowiedź była niewidoczna. Podaje kartkę kolejnej osobie w grupie.
Osoba prowadząca zajęcia tworzy też przestrzeń do zadawania pytań. Na koniec ważne jest, aby spytać co studenci usłyszeli o sobie, co jest ich mocną stroną w pracy w kole, a na co potrzebują zwrócić uwagę. Mogą poprawić swoje sprawozdanie z dotychczasowej działalności, bazując na otrzymanym feedbacku.
Dowiedz się więcej
Modele feedbacku:
- model kanapki,
- model FUKO przedstawiony na webinarze przez Agnieszkę Dzienisiewicz,
- model SBI,
- model TAG.
Strona prowadzona przez Centrum Edukacji Obywatelskiej dotycząca oceniania kształtującego. Treści pisane są głównie dla nauczycieli szkolnych, ale zasady oceniania kształtującego są na tyle uniwersalne, że znajdą zastosowanie również na uczelni.
Zasady udzielania informacji zwrotnej autorstwa Danuty Sterny.
Rubrics – metoda projektowania kryteriów oceny w odniesieniu do poziomów.
O prowadzeniu studentów w stronę wzajemnego oceniania, oceny własnych postępów i planowania rozwoju (peer assesment i self-assesment) autrostwa Johna Spencera.
