Opracowanie: Kamila Gandecka
W dwóch słowach
Kształcenie mieszane to sposób projektowania i realizacji zajęć, który łączy więcej niż jedno podejście w procesie uczenia. Planując przebieg zajęć dydaktycznych uwzględniamy, że część zajęć będzie realizowana stacjonarnie, a pozostała odbywać się będzie w trybie online (synchronicznie lub asynchronicznie), np. w formie webinaru, pracy na forum, quizu czy konkretnego zadania. Oba tryby uzupełniają się. Warto jest zachować między nimi dobre proporcje, tak by wykorzystać jak najwięcej zalet pracy zdalnej, uczenia się w kontakcie bezpośrednim oraz samokształcenia.
Kształcenie mieszane łączy zalety pracy online, pracy w bezpośrednim kontakcie, a także uczenia się indywidualnie oraz w grupie, w celu osiągnięcia optymalnych wyników edukacyjnych. W tym podejściu dydaktycznym “mieszać” możemy:
- tryb realizacji zajęć (online i offline),
- sposoby komunikacji (synchroniczna i asynchroniczna),
- rodzaje oceny (sumującą i kształtującą),
- metody nauczania (np. studium przypadku, debata oksfordzka, projekt, warsztat, nauczanie rówieśnicze) oraz
- materiały (np. interaktywne, wizualne, teksty źródłowe) i narzędzia dydaktyczne (np. aplikacje do współpracy, głosowania, tworzenia grafik).
Taki sposób realizacji zajęć może przybrać formę jednego z trzech modeli:
1. Model “podróżniczy”
Osoba studiująca przechodzi pomiędzy różnymi stacjami: wykonanie testu, praca w parach, czy obejrzenie filmu. Są to przystanki w drodze do celu, zaprojektowane przez osobę prowadzącą. Przykładami takiego podróżniczego modelu są odwrócone zajęcia (ang. flipped classroom) i odwrócone laboratorium (ang. flipped laboratory classes).
2. Model samodzielnej pracy zdalnej
W tym modelu obowiązkowe są spotkania “twarzą w twarz”, a następnie resztę pracy osoby studiujące wykonują online. To podejście sprawdzi się do realizacji pracy własnej podczas regularnych studiów. Spotkania w sali są rzadkie, ale obowiązkowe (np. studia podyplomowe).
3. Model wspierający
W tym modelu motywem wiodącym jest jeden tryb pracy. W wariancie 1 kurs online wspierany jest kontaktem osobistym z osobą prowadzącą zajęcia oraz grupą.
Wariant 2 to sytuacja edukacyjna, w której tradycyjne zajęcia wspierane są materiałem w kursie online.
Kształcenie mieszane koncentruje się na stworzeniu optymalnych i elastycznych warunków edukacyjnych osobom studiującym. Sprzyja planowaniu i organizowaniu efektywnego procesu uczenia. Celem jest więc zapewnienie dostępu do różnorodnych materiałów dydaktycznych, a także włączenie w proces nauczania innowacyjnych metod i technik. Dzięki temu możesz stworzyć przyjazne, wspierające środowisko, w którym osoby studiujące mogą poszukiwać informacji, wymieniać się wiedzą i doświadczeniem, nabywać określone umiejętności, a także otrzymywać cenne rady i wskazówki.
W ramach zajęć realizowanych metodą blended learning osoba studiująca, w towarzystwie osoby prowadzącej zajęcia, może rozwijać swój potencjał. W tak zaaranżowanej przestrzeni edukacyjnej osoba ucząca się bierze odpowiedzialność za swoją edukację i jednocześnie nabywa umiejętności m.in. samoorganizacji, samokształcenia, pracy na projektach i w grupie. Dodatkowo rozwija swoje kompetencje cyfrowe oraz komunikacyjne, a także krytyczne myślenie i kreatywność.
Do jakich form zajęć pasuje?
Kształcenie mieszane możesz zastosować do pojedynczych zajęć (np. wykład, ćwiczenia, laboratoria, zajęcia terenowe), jaki i zaprojektować w ten sposób cały przedmiot czy moduł.
Dobór poszczególnych modeli nauczania, środków dydaktycznych i cyfrowych narzędzi, w ramach blended learning, zależny jest m.in. od zaplanowanych celów edukacyjnych, specyfiki przerabianego zagadnienia, potrzeb osób uczących się oraz twoich preferencji.
Przykład
Przykład 1.
Wytrzymałość materiałów, temat: Geometria mas
dr inż. Joanna Jakóbczyk, Wydział Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami AGH.
Przykład pojedynczych zajęć zaprojektowanych w blended learning.
Osoby studiujące, przed zajęciami, na platformie e-learningowej, otrzymują dostęp do filmu poświęconego podstawowym zagadnieniom teoretycznym z geometrii mas.
W kolejnym kroku, po zapoznaniu się z materiałem wstępnym, udostępnione zostanie kilka krótkich filmów, na których prowadząca krok po kroku rozwiązuje podstawowe typy zadań, ze zwróceniem uwagi na problematyczne elementy.
Podczas zajęć w sali prowadząca dzieli studentki i studentów na grupy i każda z nich dostaje to samo zadanie do rozwiązania. Najszybszy poprawny wynik będzie premiowany (5.0 za aktywność dla każdego członka zespołu). Po rozwiązaniu pierwszego zadania skład grup zmienia się tak, aby wszyscy byli „nowi” i ponownie zespoły dostają do rozwiązania to samo zadanie.
Cykl powtarza się aż do końca zajęć (rozwiązanych zostanie ok. 4-5 zadań, w zależności od długości spotkania). Po każdym zadaniu przewidziany jest czas na dyskusję, aby sprawdzić jakie błędy popełniły pozostałe grupy lub co zrobiły inaczej (co wpłynęło również na czas rozwiązania).
Na zakończenie, w oparciu o zadania, które udało się rozwiązać na zajęciach, studenci dostaną listę nowych zadania. Tym razem będą musieli dobrać wymiar przekroju płaskiego (określonego parametrem), tak aby uzyskać konkretną wartość momentu bezwładności czy momentu dewiacji czy np. kąta obrotu do położenia osi głównych. Ma to na celu odwrócenie poznanego schematu zadania i rozwiązanie zagadnienia problemowego, z którym spotkają się na kolejnych etapach nauki np. wytrzymałości materiałów.
Przykład 2.
Smart City – Smart Community
dr hab. Jacek Gądecki prof. AGH, Wydział Humanistyczny AGH
Pełna wersja kursu Smart City – Smart Community dostępna jest w Otwartych Zasobach Edukacyjnych OPEN AGH
Przykład kursu zaprojektowanego w blended learning.
Celem zajęć jest prezentacja koncepcji smart city oraz strategii i praktyk związanych z kształtowaniem tego środowiska życia w ramach koncepcji smart community.
W ramach wykładu wprowadzającego perspektywę socjo-technologiczną: osoby studiujące zdefiniują smart city i wskażą na aktorów pozaspołecznych (ICT) w kreowaniu koncepcji smart city.
Zajęcia odbywają się w formule mieszanej (ang. blended learning), co oznacza, że część zajęć odbywa się wyłącznie na platformie e-learningowej, a część w sali (forma spotkania zdalna/stacjonarna jest opisana w planie na stronie kursu).
Wykłady w ramach zajęć odbywają się wyłącznie zdalnie – mogą być słuchane w formie podcastów w dowolnej chwili, ale przesłuchanie i odpowiedzenie na pytania do wykładu nr 1. otwierają dostęp do kolejnego.
W celu wspierania procesu kształcenia i dyskusji używanie wszelkich telefonów komórkowych w sali nie będzie akceptowane. Należy być przygotowanym do tradycyjnego notowania na wykładzie i przygotowywania notatek z tekstów.
Literatura kursowa: dostępna jest na platformie kursu, częściowo także w bibliotece WH AGH (albo w ramach oryginalnych publikacji, albo jako skany).
Dowiedz się więcej
Artykuł prezentuje korzyści stosowania metody blended learning na przykładzie doświadczeń edukacyjnych z Politechniki w Delft.
Cervone A., Melkerta J., Mebus L. F. N., Saunders-Smits G. N., Push or Pull Students into Blended Education: a Case Study at Delft University of Technology. w: International Journal of Engineering Education, 32(5(A))/2016, pp. 1911-1921.
