Opracowanie: Kamila Gandecka
W dwóch słowach
Kształcenie mieszane to sposób projektowania i realizacji zajęć, który łączy więcej niż jedno podejście w procesie uczenia. Planując przebieg zajęć dydaktycznych uwzględniamy, że część zajęć będzie realizowana stacjonarnie, a pozostała odbywać się będzie w trybie online [synchronicznie lub asynchronicznie], np. w formie webinaru, pracy na forum, quizu czy konkretnego zadania. Oba tryby uzupełniają się. Warto jest zachować między nimi dobre proporcje, tak by wykorzystać jak najwięcej zalet pracy zdalnej, w kontakcie bezpośrednim oraz samokształcenia. Dzięki temu tworzymy model uczenia się dopasowany do potrzeb osób studiujących.
Kształcenie mieszane koncentruje się na stworzeniu optymalnych i elastycznych warunków edukacyjnych osobom studiującym i sprzyja planowaniu i organizowaniu efektywnego procesu uczenia. Celem jest więc zapewnienie dostępu do różnorodnych materiałów dydaktycznych, a także włączenie w proces nauczania innowacyjnych metod i technik. Dzięki temu można stworzyć przyjazne, wspierające środowisko, w którym osoby studiujące mogą poszukiwać informacji, wymieniać się wiedzą i doświadczeniem, nabywać określone umiejętności, a także otrzymywać cenne rady i wskazówki.
Kształcenie mieszane realizowane jest w dwóch trybach – asynchronicznym (osoby studiujące pracują w dogodnym dla siebie czasie realizując zadania) i synchronicznym (osoby studiujące pracują wspólnie z prowadzącym/prowadzącą zajęcia, np. w czasie webinaru).
Taki sposób realizacji zajęć może przybrać formę jednego z trzech modeli:
1. Model “podróżniczy”
Osoba studiująca przechodzi pomiędzy różnymi stacjami: wykonanie testu, praca w parach, czy obejrzenie filmu. Są to przystanki w drodze do celu. Przykładami takiego podróżniczego modelu są odwrócone zajęcia [flipped classroom] i odwrócone laboratorium [flipped laboratory classes].
2. Model samodzielnej pracy zdalnej
W tym modelu obowiązkowe są spotkania twarzą w twarz, a potem resztę pracy studenci wykonują online. Praca biegnie dwutorowo, a środowiska pracy nie przenikają się. Spotkania w sali są rzadkie, ale obowiązkowe.
3. Model wspierający
W tym modelu motywem wiodącym jest jeden tryb pracy – osoba studiująca od czasu do czasu przychodzi na uczelnię, aby coś wykonać, nawet jeśli czasem robi zadania offline czy spotyka się na kampusie na konsultacje czy pracę z innymi [wariant 1]. Może być też sytuacja odwrotna, w której student_tka zasadniczo pracuje w murach uczelni, jednak od czasu do czasu wykonuje niepowiązane ze sobą zadania zdalne – czyta tekst, ogląda jakiś film, czy słucha podcastu [wariant 2].
Planując zajęcia w modelu mieszanym pamiętaj, aby wspierać aktywność osób studiujących oraz ich wzajemne interakcje w grupie, nie tylko na podstawowym poziomie zapamiętywania czy rozumienia przerabianego materiału, ale także przy bardziej złożonych celach, jak tworzenie czy integrowanie zdobytych umiejętności. Dzięki temu zapewnisz optymalne warunki edukacyjne dla rozwijania współpracy, krytycznego myślenia i umiejętności interpersonalnych.
Do jakich form zajęć pasuje?
Kształcenie mieszane możemy zastosować do pojedynczych zajęć [np. wykład, ćwiczenia, laboratoria, zajęcia terenowe], jaki ich zaprojektować w ten sposób cały przedmiot/moduł. Dobór poszczególnych modeli nauczania, środków dydaktycznych i cyfrowych narzędzi, w ramach blended learning, zależny jest m.in. od zaplanowanych celów edukacyjnych, specyfiki przerabianego tematu/zagadnienia, potrzeb osób uczących się oraz preferencji osoby prowadzącej zajęcia.
Przykład
Przykład 1. Zajęcia z wytrzymałości materiałów.
Prowadząca: mgr inż. Joanna Jakóbczyk, WILiGZ AGH
Realizowany temat: geometria mas. Studenci, przed zajęciami, na Uczelnianej Platformie Edukacyjnej (UPEL), otrzymują dostęp do filmu poświęconego zagadnieniom teoretycznym z geometrii mas, ale bez wyprowadzeń z całkami i innych „niestrawionych” przez nich elementów. W kolejnym kroku, po zapoznaniu się z materiałem wstępnym, udostępnione zostanie kilka krótkich filmów, na których prowadząca rozwiązuje podstawowe typy zadań, krok po kroku ze zwróceniem uwagi na problematyczne elementy. Natomiast podczas zajęć w sali studenci zostaną podzieleni na grupy i każda z nich dostanie to samo zadanie do rozwiązania. Najszybszy poprawny wynik będzie premiowany (5.0 za aktywność dla każdego członka zespołu). Po rozwiązaniu pierwszego zadania skład grup zmieni się tak, aby wszyscy byli „nowi” i znów zespoły dostaną do rozwiązania to samo zadanie. Cykl powtarza się aż do końca zajęć [rozwiązanych zostanie ok. 4-5 zadań, w zależności od długości]. Po każdym zadaniu przewidziany będzie czas na dyskusję, aby sprawdzić jakie błędy popełniły pozostałe grupy lub co zrobiły inaczej (co wpłynęło również na czas rozwiązania). Na zakończenie, z wszystkich zadań, które udało się rozwiązać na zajęciach, studenci dostaną nowe zadania, w których będzie trzeba dobrać wymiar przekroju płaskiego (określonego parametrem), tak aby uzyskać konkretną wartość momentu bezwładności czy momentu dewiacji czy np. kąta obrotu do położenia osi głównych. Ma to na celu odwrócenie poznanego schematu zadania i rozwiązanie zagadnienia problemowego, z którym spotkają się na kolejnych etapach nauki np. wytrzymałości materiałów.
Przykład 2. Kurs: Smart City – Smart Community
Prowadzący: dr hab. Jacek Gądecki, WH AGH
Zajęcia odbywają się w formule mieszanej (blended learning), co oznacza, że część zajęć odbywa się wyłącznie na platformie UPEL, a część w sali (forma spotkania zdalna/ f2f jest opisana w planie na stronie kursu).
Wykłady w ramach zajęć odbywają się wyłącznie zdalnie – mogą być słuchane w formie podcastów w dowolnej chwili, ale przesłuchanie i odpowiedzenie na pytania do wykład nr 1. otwierają dostęp do kolejnego, itd.
Pełna wersja kursu Smart City-Smart Community dostępna jest w Otwartych Zasobach Edukacyjnych OPEN AGH.
Dowiedz się więcej
Chrząszcz A., ABC mieszania https://www.cel.agh.edu.pl/abc-mieszania/
Cervone A., Melkerta J., Mebus L.F.M. , Saunders-Smits G.N., Push or Pull Students into Blended Education: a Case Study at Delft University of Technology, International Journal of Engineering Education 2016, 32(5(A)): 1911-1921.
https://www.researchgate.net/publication/308720383_Push_or_Pull_Students_into_Blended_Education_a_Case_Study_at_Delft_University_of_Technology
Gordijn J., Oosterhout A., Dijkstra W., Innovation mathematics project. Blended education in practice. A case study at Delft University of Technology, Proceedings of International Conference on Education and New Learning Technologies, EDULEARN17, 2017. https://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid%3A31ff1a72-9b90-4b1b-b3da-cc965fcf4260
Film o tym jak wygląda blended learning – sekwencja [czas trwania: 4.11 min.] http://cdnapi.kaltura.com/index.php/extwidget/openGraph/wid/1_0bwajxvk
Źródła:
Faustino A., Kaur I., Blended Learning Models: Perspectives’ in Higher Education, Advances in Engineering Research, vol. 209, 2021.
https://www.researchgate.net/publication/362830296_Blended_Learning_Models_Perspectives’_in_Higher_Education
Dijkstra W.P., Factsheet Blended Learning
9 kroków. Jak rozpocząć robienie dobrego mieszanego kształcenia wg. Tony Batesa https://blogs.northampton.ac.uk/learntech/2015/05/06/getting-started-with-quality-blended-learning/#comment-67
Johnson R., Harnessing digital generation creating impactful learning experiences blended learning
https://elearningindustry.com/harnessing-digital-generation-creating-impactful-learning-experiences-blended-learning
Ziółkowski P., Teoretyczne podstawy kształcenia, Bydgoszcz 2015, s.167-168. https://kpbc.umk.pl/Content/193526/PDF/pz-ksztalcenie-calosc.pdf
