Praca z materiałem źródłowym

Opracowanie: Renata Iwan, Ewa Zarzycka-Piskorz

W dwóch słowach

Praca z tekstem źródłowym to wykorzystanie oryginalnych materiałów pisanych, takich jak artykuły, książki, dokumenty historyczne, pamiętniki, badania naukowe itp., jako centralnego punktu w procesie nauczania i nauki. Ta metoda ma na celu rozwijanie umiejętności czytania, analizy, interpretacji i zrozumienia tekstów, a także krytycznego myślenia i zdolności do wyciągania wniosków.

Do pracy z tekstem źródłowym można wykorzystać różne strategie:

• Przygotowanie wstępne: Zadanie może wymagać wprowadzenia w kontekst, wyjaśnienia trudnych terminów lub wydobycia kluczowych pytań, które osoby studiujące powinni rozważyć podczas czytania.
• Dyskusja: Osoby studiujące powinny mieć okazję do dyskusji na temat przeczytanych tekstów, dzielenia się swoimi wnioskami i perspektywami.
• Projekt badawczy: Możesz poprosić osoby uczestniczące w projekcie o przeprowadzenie dodatkowych badań w celu uzupełnienia informacji zawartych w tekście źródłowym.
• Pisanie esejów lub raportów: Osoby uczące się mogą pisać eseje lub raporty, opierając się na informacjach z tekstów źródłowych, co pozwoli im na praktykę pisania akademickiego.
• Pisanie parafrazy, podsumowania, streszczenia: Zwróć uwagę na to, że rozwój tych bardziej zaawansowanych metod pracy z tekstem źródłowym jest szczególnie istotny, ponieważ są one potrzebne w tworzeniu  wszelkiego rodzaju prac pisemnych wymaganych w trakcie procesu kształcenia.

Interpretując teksty źródłowe osoby studiujące muszą skupić się na głównych argumentach, dowodach, kontekście historycznym czy społecznym. To pomaga w rozwijaniu zdolności krytycznej oceny informacji. Ta metoda zachęca osoby studiujące  do aktywnego zaangażowania w proces nauki poprzez zadawanie pytań, dyskusję, tworzenie własnych interpretacji i wniosków.

Do jakich form zajęć pasuje?

Chociaż praca z tekstami źródłowymi najczęściej kojarzona jest z naukami humanistycznymi czy społecznymi, możesz ją też wykorzystać na uczelniach technicznych. Oto kilka kontekstów edukacyjnych, w których może być tam zastosowana:

• Analiza artykułów naukowych,
• Czytanie norm i standardów branżowych,
• Studia przypadków i artykuły branżowe,
• Rozwiązywanie rzeczywistych problemów z zastosowaniem teorii,
• Prace inżynierskie i projekty badawcze,
• Badania w obszarze historii nauki i techniki.

Przykład

Konkretne zajęcia oparte na pracy z tekstami źródłowymi mogłyby wyglądać w następujący sposób:

Temat: Historia rozwoju języków programowania

Cele:

1. Zrozumienie ewolucji języków programowania i ich wpływu na rozwój informatyki.
2. Rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem i analizy tekstu źródłowego.
3. Wydobycie kluczowych informacji z artykułów historycznych.

Kroki zajęć:

1. Wprowadzenie: Na początku zajęć wprowadź temat, omawiając znaczenie historii języków programowania i jej wpływu na dzisiejsze technologie.
2. Czytanie tekstu źródłowego: Rozdaj/podaj fragmenty z artykułów i książek opisujących historię wybranych języków programowania, takich jak Fortran, C, Pascal, Python itp. Możesz zastosować technikę ‘rozsypanki’, gdzie osoby studiujące muszą chronologicznie zrekonstruować tekst z jego pomieszanych fragmentów.
3. Analiza tekstu źródłowego: Osoby studiujące czytają teksty źródłowe w grupach i identyfikują kluczowe informacje, takie jak rok powstania języka, jego twórca, główne cechy, zastosowania i wpływ na dziedzinę informatyki. Możesz również zastosować inne techniki: pytania ogólne i szczegółowe, otwarte i zamknięte, wielokrotnego wyboru i dopasowania.
4. Prezentacja wyników: Każda grupa prezentuje swoje wyniki reszcie klasy, dzieląc się ciekawostkami i ciekawymi faktami dotyczącymi danego języka programowania. 
5. Dyskusja: Rozpocznij i moderuj dyskusję na temat ewolucji języków programowania, aby porównać różnice między starszymi a nowszymi językami.
6. Rozszerzenie tematu: Na zakończenie zajęć zadaj napisanie krótkiego eseju na temat znaczenia historii języków programowania i ich wpływu na współczesne technologie.

Dowiedz się więcej

W Akademii Belfra możesz wysłuchać jak samodzielnie pracować z tekstem filozoficznym, choć zaproponowany schemat pracy (1. czytanie wstępne, 2. podział tekstu na fragmenty, 3. rozbiór trudniejszych części, 4. ujęcie schematyczne skomplikowanych fragmentów, 5. dialog z autorem, 6. ogląd całości) może być stosowany do dowolnego tekstu. Przykład pracy z tekstem źródłowym na zajęciach z biologii omówiony jest w Pigułce Edumocy. Detektywistyczne podejście do pracy z materiałami źródłowymi przedstawione jest w tym wideo.