Uczenie się na porażkach (ang. learning through failure)

W dwóch słowach

Metoda uczenia się na porażkach wykorzystuje błędy i niepowodzenia jako źródło wiedzy i rozwoju. Ich analiza prowadzi do lepszego i głębszego rozumienia tematu, zjawisk, procesów oraz zachodzących między nimi związków i zależności. Dodatkowo pokazuje, że błędy i porażki są naturalną częścią procesu uczenia się. Wpływa na postawę osób studiujących – ich uważność, wytrwałość i psychiczną odporność.

Głównym celem metody jest rozwijanie krytycznego myślenia, umiejętności przewidywania i rozwiązywania błędów/problemów. Planowe popełnianie błędów i ich analizowanie odbywa się w bezpiecznym środowisku edukacyjnym. Aktywne eksperymentowanie w zakresie projektowania nieprawidłowych rozwiązań (rzeczy, procesów), refleksja nad podjętymi decyzjami i dokonanymi wyborami prowadzi do lepszego i głębszego rozumienia. Stymulacja osób studiujących w tym zakresie ma na celu zwiększenie ich samodzielności w dochodzeniu i osiąganiu prawidłowych, lepszych rozwiązań oraz w zakresie umiejętności adaptacji do zmieniających się warunków i okoliczności.

Projektowanie “odwrócone” – bazujące na celowym projektowaniu niedziałających poprawnie rzeczy, procesów, rozwiązań – wyzwala kreatywność, innowacyjność, nieszablonowe myślenie. Zmusza do poszukiwania rozwiązań, wykraczających poza dotychczasowe standardy.

Oswajanie osób uczących się z porażkami i błędami – jako integralnymi elementami procesu uczenia się – wzmacnia dodatkowo ich odporność psychiczną, rozwija pewność siebie, wiarę we własne umiejętności, buduje wytrwałość, motywację oraz umiejętność radzenia sobie z porażkami.

Do jakich form zajęć pasuje?

Ta metoda najlepiej sprawdzi się na zajęciach laboratoryjnych, ćwiczeniach lub zajęciach projektowych. Wdrożenie zależy od stopnia gotowości osób uczących się do pracy tą metodą. Adaptacja – wstępne zapoznanie się z koncepcją metody oraz przygotowanie do zajęć realizowanych za jej pośrednictwem może wymagać dodatkowego czasu pracy.

Zajęcia realizowane z wykorzystaniem uczenia się na błędach mogą być realizowane jednorazowo lub w dłuższym przedziale czasowym (np. w trakcie semestru kilka sesji, w których analizowane są błędy w obrębie np. jednego systemu w kontekście różnych aspektów – organizacyjnych, technologicznych, zarządzania, finansowych etc.).

Przykład

Zajęcia poświęcone projektowaniu i analizie wadliwych konstrukcji budowlanych.

Cele zajęć

Zrozumienie podstawowych przyczyn awarii i błędów w projektowaniu konstrukcji budowlanych.
Rozwijanie umiejętności projektowania konstrukcji z uwzględnieniem potencjalnych zagrożeń.
Rozwijanie umiejętności analizy ryzyka i przewidywania skutków wadliwych projektów.
Nauka pracy zespołowej i rozwiązywania problemów.

Przebieg

Wprowadzenie osoby prowadzącej zajęcia

Mini-wykład na temat najczęstszych błędów konstrukcyjnych prowadzących do katastrof budowlanych. Zaprezentowanie rzeczywistych przypadków – zawalenia się mostu Tacoma Narrows, zalania tunelu metra w Nowym Orleanie (inne przypadki zob. Failure Case Studies in Civil Engineering: Structures, Foundations, and the Geoenvironment) oraz omówienie błędów – projektowych, wykonawczych, materiałowych.

Podział na grupy i przydzielenie zadania

Osoba ucząca dzieli studentów na cztery kilkuosobowe grupy (3-4 osoby) i przydziela zadanie.

Grupy 1 i 3 mają zaprojektować most, który się zawali, natomiast grupy 2 i 4 tunel, który zaleje woda.
Studenci uwzględniają w swoich projektach:

dwa czynniki środowiskowe, które zaważą na niepowodzeniu projektu,
trzy potencjalne błędy konstrukcyjne,
dwie błędne decyzje dot. wyboru materiałów,
trzy błędne decyzje wykonawcze.

Każda grupa ma:

stworzyć własny projekt konstrukcji,
przygotować opis ogólny projektu, w którym nie uwzględnia się szczegółowo czynników i błędów, ale wskazuje główny skutek niepowodzenia projektu,
przygotować opis szczegółowy projektu, w którym określa się czynniki i błędy wraz z ich omówieniem i wskazaniem wszystkich skutków,
przygotować prezentację i wystąpienie na forum wszystkich grup.

W kolejnym etapie wszystkie grupy wymieniają się opisami ogólnymi projektów. Grupy zapoznają się z propozycjami i omawiają je, wskazując czynniki i błędy, które zaważyły na niepowodzeniu projektu. Swoje uwagi, spostrzeżenia, wnioski i sugestie naprawcze spisują w oddzielnych dokumentach jako materiał pomocniczy do wykorzystania w kolejnym etapie zajęć.

W ostatnim etapie kolejne grupy prezentują swoje pierwotne projekty na forum ogólnym, po czym następuje dyskusja i ich konfrontacja z refleksją pozostałych członków grup. Na koniec grupy wymieniają się dokumentami ze spisanymi wcześniej uwagami i planami naprawczymi.

Podsumowanie

Prowadzący/prowadząca omawia propozycje grup, wskazuje dodatkowe czynniki i błędy nieuwzględnione dotychczas przez osoby studiujące. Podsumowuje dyskusję i formułuje kluczowe wnioski.